Największy kryzys na polskiej wsi od lat. O co chodzi protestującym rolnikom? Wyjaśniamy

Pod koniec marca rolnicy z województwa zachodniopomorskiego wyjechali na ulice, by rozpocząć ogólnopolski protest rolniczy. Wcześniej gwałtowne ruchy zbuntowanych gospodarzy i siłę sprzeciwu zapowiadał już incydent z jajkami na Europejskim Forum Rolniczym w Jasionce koło Rzeszowa. Jak mówią rolnicy, ich nagłe wzburzenie to żaden nieprzemyślany zryw, a efekt braku prowadzenia dialogu i odpowiedzi rządzących na spływające od wielu miesięcy wołania.

Miarka się przebrała. Porozumienia zostały złożone dawno, a nic z tym nie zrobiono. Nam czas ucieka, a może już dawno uciekł

– mówi Łukasz Buchajczyk, producent roślin i mleka z Drawna (województwo zachodniopomorskie), biorący udział w rolniczym proteście.

Konkurencja musi być uczciwa. Polscy rolnicy buntują się przeciw nierównym wymogom

Przede wszystkim wciąż zapełnione żywnością z zagranicy magazyny. Nie tylko zbożem, ale w ogóle roślinami, a nawet gotowymi artykułami spożywczymi, takimi jak mrożonki czy koncentraty owocowe.

Z uwagi na fakt wojny w Ukrainie, owoce i warzywa zostały w szybkim tempie wyeksportowane do krajów unijnych, a najwięcej z nich przyjechało do Polski. My po prostu mamy teraz duże obawy, co będzie z naszą produkcją rodzimą

– wyjaśnia Sławomir Ziętek, Przewodniczący Rady Wojewódzkiej NSZZ "Solidarność" Ziemi Lubelskiej, producent malin i truskawek. Dziś problem dotyka całego kraju, ale na pierwszym froncie były i są nadal właśnie magazyny województwa lubelskiego. Tamtejsi rolnicy mierzą się z największym dylematem. – Ukraińskie artykuły niszczą nasze gospodarstwa. Z drugiej strony bez Ukraińców nie moglibyśmy za bardzo w tych gospodarstwach zebrać owoców. Gospodarstwom ogrodniczym potrzeba kilkadziesiąt osób do zbioru, więc w 99 proc. posiłkujemy się pracownikami zza wschodniej granicy – przyznaje związkowiec.

Jak mówi, wiele wskazuje na to, że niebawem Polskę mogą zalać dodatkowo duże ilości zagranicznego drobiu i artykułów mleczarskich. A cena mleka w skupie już teraz jest dramatycznie niska.

Zamykamy się w granicach 1,70 zł, a mój koszt wyprodukowania to jest 1,60 zł. Także na litrze zarabiam 10 groszy

– słyszymy od Łukasza Buchajczyka.

Kryzys na polskiej wsi. Wymogi unijne dotyczą naszych farmerów, ale importowanych już nie 

To dlatego produkty te kosztują tak mało. Proszę zauważyć ten absurd, że my Polacy nie możemy produkować żywności GMO, ale sprowadzać ją już tak

– dodaje Łukasz Buchajczyk. Zgodnie z unijnymi przepisami ukraińskie artykuły spożywcze najprawdopodobniej nie nadają się do przerobu dla unijnego konsumenta. Problem jednak w tym, że nikt jej wystarczająco dobrze nie bada, a Ukraina formalnie nadal nie należy do Unii Europejskiej.

Wciąż jednak pozostaje największym spichlerzem Europy i krajem z dużymi rolniczymi możliwościami. – Większość prowadzonych tam gospodarstw to gospodarstwa, które są wydzierżawione przez duże korporacje – mówi nam Sławomir Ziętek. – Tak naprawdę, sprowadzając bez cła produkty na rynek, to my bardziej wspieramy obce duże kapitały, niż biednych Ukraińców walczących z wojną – twierdzi Łukasz Buchajczyk.

Ale bolączki polskich rolników wzięły się nie tylko z wojny. – My nie dostaliśmy w ogóle pomocy covidowej – mówi rolnik z Drawna. Podobnie jest ze wsparciem inflacyjnym. – Inflacji w rolnictwie nie ma – słyszymy. Brakuje nam także odpowiedniej infrastruktury, a portów przeładowczych w Polsce jak na lekarstwo.

Ukraińcy co mogą, to budują. Jeżeli Turcja i inni zablokują im morze, będą wysyłać lądowo. A my na daną chwilę nie mamy nic. A jak mamy, to jest to w rękach obcego kapitału. To są więc lata zaniedbań

– mówi Łukasz Buchajczyk.

Pierwszy postulat odrzucony jeszcze przed rozmowami. Jaka jest alternatywa protestujących?

Pierwszym postulatem było wprowadzenie cła na żywność importowaną spoza Unii Europejskiej. Było, ponieważ ustępujący minister Kowalczyk ogłosił na koniec, że borykające się z suszą Hiszpania i Francja postawiły w tej sprawie wyraźne weto. Dziś rolnicy walczą więc już o inne możliwości zablokowania napływu zagranicznych produktów, na przykład kilkumiesięczne zamknięcie granic. – Musimy opróżnić to, co my mamy. To jest najważniejsze. My jesteśmy przygotowani na kolejną produkcję, a magazyny są pełne towaru – podkreśla protestujący rolnik i dodaje: – Pobraliśmy też zobowiązania i jak nie będziemy ich spłacać, to będzie coraz gorzej.

A cena zbóż jest coraz niższa. Jeszcze w październiku za rzepak płacono ok. 3.000 zł, dziś to już ledwo 2.000 zł. Zdaniem przewodniczącego lubelskiego związku, dziś cały świat powinien postarać się o to, by zalegające nam zboże dostarczyć do potrzebującej Afryki czy mierzących się z suszą Francji i Hiszpanii.

Polska nie jest w stanie w tak szybkim czasie wyeksportować tego zboża. Ale nikt nie mówi o tym, że nadmorskie kraje mogłyby wypożyczyć swoje statki

– słyszymy. Według rolników, priorytetem jest także wzmożona kontrola zagranicznych produktów przez Sanepid. Zauważają, że próby pobierane na granicy są wyrywkowe.

Rolnicy domagają się także spóźnionej tarczy antykryzysowej, z której wykluczono ich podczas pandemii.

Potrzebujemy wsparcia na przykład w postaci kredytów czy różnych świadczeń. Oczywiście, ważne jest to, żeby te świadczenia kierowane były w odpowiednie miejsca, do tych rolników, którzy faktycznie ponieśli te straty, a nie jak dotychczas, kiedy dawano, żeby dać, bez żadnej weryfikacji

– zaznacza Łukasz Buchajczyk.

Protestujący rolnicy: Otwarcie portu w Świnoujściu poprawiłoby sytuację

Na ten moment propozycji rządu, czyli 600 mln zł dopłaty na skup zboża, rolnicy stanowczo mówią "za mało" i apelują: – To już jest ostatni dzwonek. A i tak o rok za późno – słyszymy od gospodarza z Zachodniopomorskiego. Końca protestów na razie nie widać, strajkujący nie zamierzają ustąpić, a po świętach szykują masową blokadę wschodniej granicy. Jak mówią, to nie tylko ich interes, ale wszystkich ludzi, którzy chcą zdrowo jeść.