Oddaj krew, uratuj życie

• Honorowy krwiodawca - bohater bez peleryny?
• Jedna jednostka krwi ma szansę uratować życie trzech osób
• Honorowym dawcą krwi nie zostaje się dla korzyści
• Czy szczepienia i donacje idą w parze?

Kolejny fakt: krwi nie da się wyprodukować. Jedyny sposób na jej pozyskanie to pobranie od dawcy. W Polsce w 2018 roku było ich 600 tys., w 2019 - odpowiednio 590 tys. Liczba ta spada z roku na rok, w zeszłym (2020) było ich już tylko 552 tys. Polska jest pod tym względem daleko za innymi krajami Europy.

Oddaj krew. W bankach pustki

O skali problemu, jakim są braki zapasów w bankach krwi niech poświadczy fakt, że na 11 sierpnia - wg aktualizacji z godz. 13.20 - puste krople widniały przy grupie krwi:

• O Rh- w 16 centrach (w tym w Poznaniu)
• O Rh+ w 10 centrach (j.w.)
• A Rh- w 13 centrach (j.w.)
• A Rh+ w 9 centrach (j.w.)
• B Rh- w 13 centrach (j.w.)

Oddaj krew. Bezcenny dar

Krwiodawcą mogą zostać osoby od 18. do 65. roku życia o wadze 50 i więcej kilogramów. Wystarczy wypełnić odpowiedni formularz i przejść badania. W 2017 r. krwiodawcy stanowili 2,4 proc. ludności w przedziale wiekowym 18 – 65 lat. Na 10 tys. obywateli przypadało średnio 159 krwiodawców. Najwięcej było ich w województwie wielkopolskim – 68,7 tys., a najmniej krwiodawców w przeliczeniu na 10 tys. ludności odnotowano w woj. podlaskim – 293 osób.

Oddaj krew. Polska daleko w tyle

Najwyższym odsetkiem osób, które kiedykolwiek oddały krew może poszczycić się Austria (66 proc.), kolejne miejsca zajmują Francja (52 proc.) i Grecja z Cyprem (51 proc.). Polska - z wynikiem 25 proc. - plasuje się pod koniec stawki (za nami są tylko Włochy i Portugalia). W rankingu ułożonym pod względem sytuacji krwiodawstwa na 2009 rok, zajęliśmy ostatnie miejsce. Autorzy tekstu przyczyn złej kondycji systemu upatrują w metodach aktywizacji dawców, które nie uwzględniają w pełni aktualnych warunków ekonomicznych, prawnych i kulturowych. A za najistotniejszy czynnik uznają przekonanie, że oddawanie krwi jest mało bezpieczne.*

Oddaj krew. Było dramatycznie

Jednorazowo pobiera się 450 ml pełnej krwi, czyli jedną jednostkę, co trwa nie dłużej niż 8 min. Wraz z rejestracją, badaniami i wypełnianiem dokumentów krwiodawca poświęca na ten cel maksymalnie godzinę. Kobiety mogą oddawać krew do czterech razy w roku (450 ml co 12 tygodni), a mężczyźni do sześciu (450 ml co 8 tygodni).

Przeciwwskazaniem jest m.in. zwykła opryszczka, zabieg dentystyczny z założeniem szwów, akupunktura, tatuaż, przekłucie uszu lub innych części ciała wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a także zabieg operacyjny, endoskopia, gastroskopia, laparoskopia itp. oraz leczenie krwią lub preparatami krwiopochodnymi w ciągu ostatniego roku. Chętnego do oddawania krwi mogą również zdyskwalifikować na stałe choroby układu krążenia.

Czy można po zaszczepieniu się oddać od razu krew? Wprawdzie okres karencji wynosi 48 h, jednak jesli właśnie się zaszczepiliśmy przeciwko Covid – 19, lepiej jest odczekać i zgłosić się do punktu poboru krwi za kilka dni czy przy kolejnej okazji.

Oddaj krew. Co przysługuje krwiodawcom?

Na dwie godziny przed oddaniem krwi oraz poprzedniego dnia krwiodawca powinien zjeść lekkie niskotłuszczowe posiłki, gdyż tłuste jedzenie odbija się na jakości donacji. Krew może zostać zdyskwalifikowana ze względu na lipemiczne (tłuste) osocze. W ciągu 24 godzin przed pobraniem krwi należy wypić ok. 2 l płynów, obowiązuje również 48-godzinna abstynencja. Poza tym nie należy przyjmować leków z wyjątkiem środków na nadciśnienie i antykoncepcyjnych.

450 ml krwi odpowiada 4500 kcal, dlatego po donacji dawca otrzymuje 8 tabliczek czekolady, batonik i napój. Oprócz słodkiego ekwiwalentu krwiodawcy przysługuje:

• zwolnienie z pracy w dniu, w którym oddaje krew i na dzien następny;
• zwrot kosztów przejazdu do stacji krwiodawstwa;
• zwrot utraconego zarobku;
• odliczenie od podatku dochodowego darowizny (ekwiwalent pieniężny za pobraną krew).

Zarejestrowany w centrum krwiodawstwa dawca otrzymuje tytuł „Honorowy Dawca Krwi”. Kobiety, które oddały co najmniej 5 l krwi lub odpowiadających tej objętości innych jej składników oraz mężczyźni, którzy oddali min. 6 l zyskują tytuł i odznakę „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi”. Wiążą się z tym pewne uprawnienia:

• do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych w aptekach;
• do bezpłatnego zaopatrzenia w leki objęte wykazami do wysokości limitu oraz w leki, które dawca stosuje w związku z oddawaniem krwi, na podstawie recepty;
• do bezpłatnego korzystania z komunikacji miejskiej lub biletów ulgowych. Uprawnienie to zależy jednak od rad gmin, więc nie musi obowiązywać w każdym mieście.

 * żródło „Analiza porównawcza działalności systemu krwiodawstwa państw Unii Europejskiej” (Grażyna Trzpiot i in., Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach; 2014 r.