W centrum regionu blisko zabudowań zauważono wilka. "Konsumował sarnę"

We wtorek 9 grudnia otrzymaliśmy zdjęcia z fotopułapki od czytelnika. Mężczyzna uprzedza, że data na kamerze nie jest prawidłowa, bo nie została odpowiednio ustawiona. Fotografie mają przedstawiać wilka kręcącego się w pobliżu zabudowań w Golinie w gminie Jarocin.

Coraz więcej sygnałów dociera do naszej redakcji, dotyczących prawdopodobnej obecności wilka w pobliżu siedzib ludzkich, zarejestrowanej przez fotopułapki lub zostawiającej ślady bytności poprzez tropy czy truchła zwierzyny. Do tej pory nie zarejestrowano u nas potwierdzonych niepokojących zdarzeń z udziałem tych drapieżników.  

Lepiej jednak wiedzieć, jak odpowiednio reagować na incydenty z udziałem wilków, gdyby do nich doszło.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska już kilka lat temu (w 2021 r.) przygotowała zestaw informacji dla samorządów w Polsce. Warto przypomnieć niektóre z nich, gdyż mogą być przydatne „zwykłym obywatelom”.  

1. Za bezpieczeństwo mieszkańców odpowiada samorząd gminy. To organy samorządowe zobowiązane są do monitorowania sytuacji, zbierania informacji o ewentualnym zagrożeniu i w razie jego wystąpienia do podejmowania odpowiednich czynności.  

2. Regionalny dyrektor ochrony środowiska może wydać zezwolenie m.in. na płoszenie, umyślne chwytanie, przetrzymywanie czy transport wilka na terenie swojego województwa, a na eliminację na terenie całego kraju wnioski takie rozpatruje GDOŚ (z wyłączeniem parków narodowych, dla których decyzje wydaje Minister Klimatu i Środowiska).  

3. Wniosek o zezwolenie może złożyć każdy – osoba fizyczna, podmioty typu izba rolnicza czy jednostka naukowa, a w kwestii bezpieczeństwa najwłaściwszym (choć nie wyłącznym) podmiotem do składania będzie przedstawiciel jednostki samorządu terytorialnego (wójt, burmistrz, prezydent, starosta itp.).  

4. W pierwszej kolejności należy rozważyć zastosowanie rozwiązań nieletalnych – płoszenia wilków, ewentualnie odłowu i zbadania czy nietypowe zachowanie wilka nie wynika np. z choroby lub częściowego oswojenia osobnika z człowiekiem. Pomóc w ocenie sytuacji i podjęciu właściwych działań przygotowano „Procedurę postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk” (patrz przykład na końcu tekstu). Procedura wskazuje, jakie zachowanie jest dla wilka naturalne, a jakie powinno być sygnałem do podjęcia adekwatnych działań.  

5. W sytuacjach nagłych, w których obiektywnie nie można przeprowadzić normalnego postępowania administracyjnego w formie pisemnej, istnieje możliwość uzyskania decyzji ustnych zarówno z RDOŚ, jak i z GDOŚ.  

6. Warto opracować i wdrożyć w gminie narażonej na incydenty z udziałem zwierząt niebezpiecznych procedury na wypadek konieczności płoszenia drapieżników dostępnymi metodami tak, aby w chwili pojawienia się zagrożenia móc je bezzwłocznie zastosować.  

7. Ustawa o ochronie przyrody przewiduje również sytuacje, które nie wymagają uzyskania indywidualnych zezwoleń w odniesieniu do zakazów chwytania, transportu, przetrzymywania oraz umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca – są to, m.in. chwytanie zwierząt rannych lub osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania do ośrodków rehabilitacji zwierząt, chwytanie na terenach zabudowanych zabłąkanych zwierząt gatunków chronionych (w tym wilka) i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania.  

8. W celu unikania konfrontacji wilków z psami właściciele psów powinni zapewnić im odpowiednią opiekę i warunki, w których są trzymane. Należy przestrzegać obowiązujący zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna, a także zakaz puszczania psów luzem w lesie.  

9. Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin. Wyłapywanie zdziczałych psów zapobiega zarówno incydentom z ich udziałem, nierzadko przypisywanym wilkom, jak i hybrydyzacji wilka z psem, co stanowi zagrożenie nie tylko dla ludzi, ale także dla samego wilka jako gatunku.  

10. Gminy i ich mieszkańcy powinni podejmować działania w celu zabezpieczenia pojemników na odpady przed dostępem zwierząt w obszarach, w których bytują wilki. Odpady spożywcze mogą się stać łatwym pokarmem dla dzikich zwierząt i zachęcać je do odwiedzania siedzib ludzkich.  

11. Pożądane jest aby gminy monitorowały czy na ich terenie nie funkcjonują nęciska dla zwierząt drapieżnych (np. związane z ich fotografowaniem), jak również aby szybko i we właściwy sposób reagowały na tego typu sytuacje.  

12. Należy bezwzględnie egzekwować zakaz zabierania ze środowiska dzikich zwierząt w celu ich przetrzymywania – w przypadku wilka, gdy szczeniak podrośnie, a właściciel przestaje sobie dawać z nim radę (jest to ciągle dzikie zwierzę), często uwalnia go. Taki osobnik nie ma już lęku przed człowiekiem, zwykle nie umie polować, nie jest częścią watahy i może być źródłem poważnych problemów. Przypadki łamania zakazów chwytania i przetrzymywania wilka winny być zgłaszane na policję.  

13. Zarówno Generalna jak i Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska od kilku lat upowszechniają wiedzę nt. ekologii wilka czy sposobów zabezpieczania dobytku przez jego atakami. W 2018 r. na stronie internetowej GDOŚ i wszystkich RDOŚ pojawił się artykuł http://www.gdos.gov.pl/czy-taki-wilk-straszny-jak-go-maluja, gdzie przybliżono biologię tego gatunku, jego rolę w ekosystemie, a także etiologię konfliktów wilka z człowiekiem.    

Procedura postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk (przykłady) opracowana przez naukowców Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków

Osobnik bez oznak choroby, przez dłuższy czas (kilka tygodni) regularnie widywany w pobliżu budynków mieszkalnych, nie atakuje zwierząt gospodarskich, ale zbliża się do ludzi i wzbudza niepokój mieszkańców:

• - sytuacja wymagająca uwagi (pilnej),
• - rekomendowane przeprowadzenie inspekcji terenowej, instalacja wideopułapkek i przygotowanie raportu w terminie do trzech dni.
• a) w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego wójt składa wniosek do GDOŚ o wydanie zezwolenia na odstępstwo od zakazu zabijania,
• b) w przypadku braku zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, wójt składa wniosek do RDOŚ o odstępstwo od zakazu umyślnego płoszenia (np. przy użyciu broni z amunicją kulową lub innych środków) lub odłów (pozostawienie w niewoli albo też oznakowanie nadajnikiem GPS/GSM i przesiedlenie do najbliższego dużego kompleksu leśnego).  

• - sytuacja normalna, nie jest potrzebna interwencja.